Дзень 14 жніўня для ліноўскага кветкавода Галіны Іванаўны Ільяшэвіч заўсёды напоўнены асаблівым сэнсам. У гэты дзень нарадзіўся яе бацька, ветэран Вялікай Айчыннай вайны Іван Лявонцьевіч Мароз, якому сёлета споўнілася б 95 гадоў.
Жанчына дастае з шафы скрыначку і паказвае нам узнагароды, якія ў свой час заслужыў дарагі яе сэрцу чалавек. Баявыя медалі, ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга, ордэн Леніна, Знак «Ганаровы чыгуначнік», ордэн Айчыннай вайны II ступені…
— Ён быў вельмі простым, сціплым чалавекам… Невысокага росту, хударлявы. Толькі непрапарцыянальна вялікія і мазолістыя кісці рук выдавалі яго працавітасць, нястомнасць. Тата пражыў годнае жыццё і паказаў прыклад адданага служэння роднай зямлі, – успамінае дачка героя.
Іван Мароз нарадзіўся ў 1926 годзе. А гэта значыць, летам 1944-га, калі яго прызвалі ў войска, яму толькі-толькі споўнілася 18 гадоў. У свой дзень нараджэння, 14 жніўня, малады баец атрымаў салдацкае абмундзіраванне, якое ўжо праз дзень “абнавіў” у жорсткім баі.
— Бацька расказваў, што пасля свайго першага бою суткі не мог есці: перад вачыма стаялі загінулыя таварышы, з якімі яшчэ ўчора мыўся ў салдацкай лазні… Успамінаў пра тое, як гналі немцаў без перапынку, — расказвае Галіна Іванаўна.
Першы раз Іван Лявонцьевіч быў паранены асколкам снарада ў руку, але раненне было лёгкім, праз кароткі час салдат здолеў далучыцца да сваёй часці. Другі раз было значна цяжэй: яго кантузіла пры пераправе праз Одэр.
Кантузія была цяжкай, непрытомнага салдата даставілі ў палявы шпіталь. Там ён даведаўся, што яму яшчэ пашанцавала: пры пераправе загінула шмат чырвонаармейцаў. Там, у шпіталі, сустракаў і Дзень Перамогі.
— Радыё было ўключана на ўсю моц. Радасная вестка пра капітуляцыю фашысцкай Германіі, здавалася, удыхнула ў параненых новыя сілы: сцены шпіталя, як тата ўспамінаў, ажно здрыгануліся ад гучных крыкаў “ура!”. Параненыя смяяліся, але і плакалі, паколькі ведалі, што сотні тысяч нашых салдат не дажылі да гэтага дня…
Вайне настаў канец — і многія яе салдаты адразу вярнуліся дамоў. Але Іван Лявонцьевіч застаўся служыць у пасляваеннай Германіі. Вярнуўся толькі праз шэсць з паловай гадоў.
— Нянавісці да немцаў не было. Не раз тата казаў, што простыя немцы таксама згаладаліся па міру. Ім гэтая вайна не была патрэбна… Пасля Вялікай Айчыннай закончыў курсы чыгуначнікаў, і доўгі час наша сям’я жыла на пераездзе каля Хомна… Тата памёр 5 мая 2015 года, толькі некалькі дзён не дажыў да 70-годдзя Вялікай Перамогі.
Іван Лявонцьевіч Мароз вельмі шанаваў гэтае свята. У яго быў каронны парадны кіцель з калодкай, які ён з гонарам апранаў у Дзень Перамогі. 9 мая, як на Вялікдзень і Каляды, ён не дазваляў сабе ніякай фізічнай працы. Разам з іншымі ветэранамі ездзіў на ўрачыстыя святкаванні ў Пружаны, Брэст і нават у Мінск.
— Заўсёды вяртаўся са святкаванняў натхнёным, распавядаў, як на трыбуну яго запрашалі, кветкі ўручалі… Як салдацкай кашай частавалі. У свой час па бацькавых аповедах я напісала сачыненне ў школе і нават заняла прызавое месца ў раённым конкурсе, — кажа Галіна Іванаўна.
Да глыбокай старасці ветэран трымаў пчол, пра якіх з любоўю клапаціўся. Сам вырошчваў расаду, дарэчы, навучыўся гэтаму ў свайго цесця. Перажыўшы жонку на 17 гадоў, самастойна падтрымліваў у доме і на двары ўзорны парадак.
— Моцна па маме сумаваў. Яны жылі дружна, любілі прымаць гасцей. На Вялікдзень і на Каляды матуля пякла шмат пірагоў. Яна прыгожа спявала, танцавала, а тата глядзеў на яе з захапленнем. І вельмі ганарыўся тым, што ў адрас мамы гучалі захопленыя воклічы… Як бы мы з сястрой ні клапаціліся пра яго, маму не змаглі яму замяніць… Калі хтосьці з нас чымсьці быў незадаволены, тата казаў: “Не прайшлі вы фронт і не бачылі вайны…”. Ён усе жыццёвыя цяжкасці ўспрымаў як часовыя і не баяўся іх. А на схіле жыцця ўсё часцей заклікаў нас жыць дружна з усімі людзьмі, каб быў мір: для яго гэта была найвялікшая каштоўнасць.
Алена Зялевіч. Фота Кацярыны Масік